- İraq türkmənlərinin problemi bu günün məsələsi deyil, son 100 ildə, Osmanlıdan sonra İraqdakı türkmənlərin problemləri bitmədi. Bir neçə dəfə qətliamlara uğradılar, zorakılıqlara məruz qaldırlar, sürgün olundular. Buna rəğmən həmd olsun, İraq türkmənləri hələ də var, ayaqdadırlar, yerlərində qalırlar, sözlərini deyirlər. Ancaq İraq demokratik bir ölkə olmadığı üçün səsimizi daha çox eşitdirə bilmirik. Ona görə də istəyirik ki, Azərbaycan, Türkiyə, Türkmənistan və digər türk dövlətləri bizə yardımçı olsunlar, sıxıntılarımızın bir qisminə kömək etsinlər. 

- İlk növbədə mənəvi yardım istəyirik. Azərbaycan, Türkiyə və digər türk cümhuriyyətlərinin xalqları bilsinlər ki, orda soydaşları var və onlar sıxıntı çəkirlər. Çünki biz türk olduğumuz üçün, ata yurdumuz Azərbaycan olduğu üçün həm də orda o sıxıntıları çəkirik. İstəyirik ki, ilk növbədə xalq bilgilənsin, xalq bilgilənsə, ictimai təşkilatlar, hökumət qurumları, millət vəkilləri bilgilənsə, bizim üçün bir mənəvi dəstək olar. İkinci dəstək təhsil sahəsində ola bilər. Türkmənlər İraqda ən çox təhsilli insanların olduğu etnik qrupdur. Biz təhsilin gücünə inanırıq. Amma bu gün biz İraqda təhsil məsələsində sıxıntı yaşayırıq. İraq universitetləri, ali təhsil mərkəzləri bizim insanları qəbul etmir. Bu səbəbdən də qardaş ölkələrin, o cümlədən Azərbaycanın təhsil mövzusunda bizə dəstəyi ola bilər. Azərbaycan bizə illik 100 nəfərlik tələbə yeri ayıra bilər. Biz illərdir Türkiyədən bunu alırıq, indi də davam edir. Amma istərdik ki, Azərbaycanın da bu mövzuda dəstəyi olsun. Xüsusən də mədəniyyət sahəsində biz çox yaxınıq.Mahnılarımız, musiqilərimiz, şeirlərimiz çox oxşardır, istədrik ki, mədəniyyət və incəsənət sahəsində təhsil imkanları yaradılsın. Daha bir problemli sahəmiz səhiyyədir. İraqda səhiyyə sıxıntısı var. Xəstəxanalarda dərman çatmır, həkim azlığı var. Bu istiqamətdə Azərbaycan bizə kömək edə bilər. Ən azından imkansız ailələrə səhiyyə yardımında kömək etsələr, bizə çox kömək olar. Amma təbii ki, ən önəmlisi Azərbaycan xalqının könlünün bizimlə olmasıdır. 

- Hazırda İŞİD Kərkükdən 20 km məsafədə yerləşir. Oktyabrın 21-də Kərkükə hücum etdi və 24 saat Kərkükdə qaldı. 100-ə yaxın insan şəhid oldu. Çox təəssüf ki, "Türkməneli” telekanalının xəbərlər proqramının rəhbəri də şəhid oldu. Hazırda Kərkükdə İraq ordusu yoxdur, yalnız peşmərgə, İraq polisi və "Həşdi Şabinin”, yerli silahlı qüvvələrin bölməsi var. Təhlükə hələ də qalır, çünki indi İŞİD Kərkükün 20 kilometrliyində Havicə adlı bölgədədir. Havicə azad edilmədi, İraq ordusu Mosula doğru getdi. Havicədə İŞİD qaldıqca, Kərkükə təhlükə var. Bu səbəbdən də hazırda Kərkükdə təhülkəsizliyin tam təmin olunduğunu deyə bilmərik. 

- 2003-cü ildə Kərkük əhalisinin sayı 850 min nəfər idi. Onlarn 60 faizini türkmənlər təşkil edirdi. Bu gün Kərkük əhalisinin sayı 1 milyon 400 min nəfərdir. Türkmənlər yerli əhalinin 20 faizini təşkil edir. Yəni bir demoqrafiya dəyişikliyi oldu. Kərkükdə türkmənlər təhdidə, qorxuya, sürgünə məruz qaldı. İqtisadi durumları çox pis oldu. Bu səbəbdən də Kərkükdə türkmən sayı azaldı. 

- Bəli, Kərkükdə 350 min nəfər, ümumi İraqda isə 2-2.5 milyon türkmən yaşayır. Kərkük türkmən şəhəri olub tarix boyunca, amma son 100 ildə davam edən basqılar öz mənfi nəticəsini verdi.

- Təəssüf ki, elə ciddi bir təmsilçiliyimiz yoxdur. Kərkük əyalət məclisində 41 üzvü var, onlardan yalnız 9 nəfəri türkməndir. 

- Təəssüf ki, indi çox azdır. 3 il əvvələ qədər şəhər idarəçiliyində, polis və bələdiyyədə vardı, amma indi çox azdır, hardasa 5 faizə qədər türkmən ola, ya olmaya. Kərkükdə 80-85 faiz kürd hakimiyyəti var.

 

- Bizim ən böyük problemimiz budur əslində. Türkmənlər uzun illərdir bir xəttə yaşayır ki, bir tərəfimiz kürdlər, o biri tərəfimiz ərəblərdir. Bu səbəbdən də hər zaman iki basqı altında olmuşuq, bəzən ərəblər, bəzən də kürdlər tərəfindən. İŞİD probleminin həllindən sonra İraq rahatlıq tapmayacaq, ölkədə yeni bir problem ortaya çıxacaq. Bu, qaçılmazdır. Mənim təxminlərimə görə, türkmənlərin bir qismi ərəb bölgəsində, bir qismi isə kürd bölgəsində yaşamalı olacaq. 

- Biz türkmənlər bu günə qədər vahid İraqdan hansısa bir xeyir görmədik. 100 ildir İraq bir dövlətdir, lakin biz yenə əzilən xalq olduq. Bu səbəbdən də biz deyirik ki, türkmənlərə İraqda xüsusi bir status, yəni yerli türkmən özünüidarəsi yaradılsın. Bunu etmək üçün Türkiyə, Azərbaycan və digər türk respublikalarının dəstəyi, çalışmaları lazımdır. İraq hökuməti ilə danışmaq, BMT-də bu məsələni qladırmaq və nəhayətdə türkmənlər üçün İraqda bir yerli özünüidarə statusu almaq. Bunu türkmənlər yalnız edə bilməz, bunun üçün bizi dəstəkləyəcək dövlətlər lazımdır. Onlar isə adını qeyd elədiyim türk respublikalarıdır. 

 

- Amerika o gücü dağıtdı. Amerika işğalından sonra silahlı gücümüz ləğv edildi. 

- "Həşdi Şabi” tərkibində bir az türkmənlər var, bir az da Mosul ətrafında Türkiyənin təlim keçdiyi türkmən silahlıları mövcuddur. Çox az sayda da Kərkükdə var. 

- Təbii, silahlı güc olmasa çətindir. Amma bir tərəfdən də indi İraq kimi parçalanmış bir dövlətdən bu hüququ, yəni muxtariyyət hüququ əldə etmək mümkündür. Sadəcə lazımı dəstək olmalıdır. Çünki türkmənlərin var olması üçün bu yeganə yoldur. Əks halda türkmənlər çox sürətlə iki xalqın arasında əriyib gedəcək, mövqelərini və torpaqlarını itirəcəklər. 

- Kərkük, Turzxurmatı, Telafer bölgələri bir-birinə yaxın və türkmənlərin sıx yaşadığı ərazilərdir. Yalnız Telafer bir az aralıdır. 

- Biz keçən həftə 5-6 nəfərlik türkmən nümayəndə heyəti olaraq Bağdada getdik. İraq prezidenti, parlamentin sədri, vitse-prezident, şiə koalisiyasının rəhbəri ilə görüşdük, sıxıntılarımızı bildirdik. Amma onlar yalnız dinlədilər, hər hansı bir icra yönündə addım olmadı. Kürdlər isə özləri müəyyən bir əraziləri nəzarət altına alıblar, öz ərazilərində rahatdılar. Onlar Bağdadla anlaşıblar. Bizə hansısa bir təsiri yoxdur.  

- Bu günə qədər təəssüf ki, olmadı. Amma arzu edərdik ki, belə bir görüş, müzakirə olsun. Ən azından Azərbaycanda bir İraq türkmənləri dərnəyi qurulsun. Çünki burda artıq müəyyən sayda tələbələrimizvar, onların biraraya gəlməsi üçün dərnəyin olması faydalı olardı. 

- Azərbaycanda hardasa 100-ə yaxın türkmən tələbə təhsil alır.