"Sovet vaxtı mənzil alarkən, mənzilin kvadratmetrinə, sadəcə yaşayış sahəsi daxil idi. Hamam-tualet, eyvan daxil deyildi. İndi isə yeni tikililərdən aldığımız mənzillərin kvadratmetrinə, nəinki qeyri-yaşayış sahələri, hətta mənzilin çöl dəhlizi, üstəlik də divarların diametri də daxildir".
Bunu Sputnik-ə göndərdiyi məktubunda Abşeron rayon, Xırdalan şəhər sakini Vüqar Süleymanov deyib. Onun sözlərinə görə, tikinti şirkəti ilə, sahəsi 80 kvadratmetr olan, 2 otaqlı mənzilin alqı-satqısına dair müqavilə imzalayıb, sonradan özü mənzilin sahəsini ölçərkən, 80 deyil, 69 kvadratmetr olduğu ortaya çıxıb: "Gedib soruşuram ki, niyə belədir? Deyirlər, "mənzilin sahəsi divarların çölündən hesablanır, ona görə içəri ölçülərlə uyğun gəlmir". Anlamıram, mən çöl divarlara görə niyə pul ödəməliyəm?".
Şikayətçi deyir ki, bu da azmış kimi, həmin çöl divarlara görə, qonşuların hamısından pul alırlar: "Qonşumla mənim aramdakı divara görə ikimiz də şirkətə "kvadrathaqqı" ödəyirik. Mənim sahəmi mənim divarımın çölündən, yəni qonşumun divarının içərisindən, onun sahəsini də mənim divarımın içərisindən, yəni onun divarının çölündən hesablayırlar. Nəticədə şirkət eyni kvadratı bütün qonşulara satmış olur".
V. Süleymanovun sözlərinə görə, məsələ təkcə şirkətin onlardan aldığı birdəfəlik satış qiyməti ilə bitmir: "Hər ay MTK-ya kommunal ödənişlər edirik. Təsəvvür edin ki, sakinlər istifadə etmədikləri və onlara dəxli olmayan divarlara və "prixoji"ya görə kommunal ödəniş etməlidirlər. Rəsmən soyğunçuluqdur".
Göründüyü kimi, ölkədə mənzillərin qiymətinin baha olmasına baxmayaraq, əhali əlavə ödənişlər etməyə də məhkum edilir. Üstəlik, paytaxt sakinləri "novostroyka"ların keyfiyyətindən də narazıdırlar. V. Süleymanovun təbiri ilə desək, "binanın yanından iri tonnajlı yük maşını keçərkən, divarlar az qalır adamın üstünə yıxılsın".
Məsələni şərh edən "Əmlak Ekspert Mərkəzi"nin direktoru Ramil Osmanlının sözlərinə görə, Azərbaycanda tikinti sahəsinə sərmayə qoyuluşları zamanı investorlar daha çox iki amili nəzərə alırlar: Birincisi vaxt itkisini, ikincisi isə öz mənfətlərini. Yəni, bu cür bürokratik problemlərin olması, sənədləşmə prosedurlarının həddindən artıq ağır olması tikinti dövrünü artırmaqla yanaşı, xərcləri artırır. Bu da sahibkarların mənfəətini risk altına alır. Bu zaman investor bu sahəyə investisiya qoymaqda maraqlı olmur.
"Məsələn, Azərbaycanda və Gürcüstanda təqribən oxşar bir hündürmərtəbəli layihəni həyata keçirmək istəyirik. Azərbaycanda bu layihənin sənədləşmə işləri təqribən 6-7 ay vaxt aparır. Eyni zamanda, burada kifayət qədər kənar ödənişlər tələb olunur. Gürcüstanda isə bu müddət təqribən maksimum 15 gün — 1 ay müddət çəkir və kənar ödənişlər də mövcud deyil. Bu isə tikintinin müddətini uzatmaqla yanaşı, xərcləri artırır", —deyə R. Osmanlı bildirib.
Bu baxımdan o qeyd edib ki, bu gün Azərbaycanda tikinti şirkətlərinin bazara təklif etdikləri mənzillərin qiyməti əslində real dəyər ifadə etmir: "Yəni, o baxımdan ki, tikinti şirkətlərinin kənar ödənişləri, xərcləri süni şəkildə şişirdildiyindən, bu şirkətlər məcbur olur həmin xərcləri tikintinin maya dəyərinin üzərinə əlavə etməyə ki, bu da qiymətləri süni şəkildə şişirdir".
Binaların nə dərəcədə keyfiyyətli olub-olmaması məsələsinə gəlincə, ekspert deyib ki, əvvəllər keyfiyyətlə bağlı çox ciddi problemlər var idi: "Məsələn, 2007-ci ilin avqust ayında Bakıda 16 mərtəbəli bina çökmüşdü. Bundan sonra tikintidə keyfiyyət məsələsinə nəzarət gücləndirildi. Bu gün Bakı şəhərində inşa olunan binaların böyük əksəriyyətində, düşünürəm ki, belə problem mövcud deyil. Düzdür, tam demək olmaz ki, belə problemlər yoxdur. Amma bu, azsaylıdır".
Məzillərin sahəsinin içəridən deyil, çöldən hesablanması məsələsinə gəldikdə, R. Osmanlı bunu istehlakçı hüquqlarının kobud şəkildə pozulması hesab edir: "Çünki, "Daşınmaz əmlakın dövlət reyestri haqqında" qanunvericiliyin tələblərinə və şəhərsalma və tikinti məcəlləsinin tələblərinə ziddir. Bununla bağlı xeyli sayda məhkəmə presedenti mövcuddur. İstehlakçı sonradan çıxarış alarkən, müqavilədə göstərilən ölçülərlə çıxarışda göstərilən ölçülərin kifayət qədər fərqli olduğunu görür və bunun nəticəsində də məhkəməyə müraciət edir".
"Yeni tikililər əksər hallarda sığorta olunmur. Qeydiyyat sənədlərində problemlər olduğuna görə, tikinti şirkətləri vətəndaşlara alqı-satqını sadəcə qarşılıqlı müqavilələr əsasında verirlər. Bu müqavilələr də əksər hallarda notarial qaydada təsdiq olunmur. Sonradan müəyyən problemlər çıxır ortaya", —deyə ekspert vurğulayıb.
Onun sözlərinə görə, vətəndaşlar ilk növbədə aldıqları mənzilin, evin hazır olduğunu gördükdən sonra onu almağa üstünlük verməlidirlər. Çünki, burada notarial müqavilə olmadığına görə, bir mənzilin bir neçə şəxsə satılması kimi problemlər ortaya çıxır.
