Qurtuluş ticarəti
Mərhəmətli, rəhimli Allahın adı ilə! "…Alış-verişin, dostluğun və şəfaətin
mümkün olmayacağı gün (qiyamət günü) gəlməmişdən əvvəl sizə verdiyimiz
ruzidən paylayın…!”[1] Heç bir alış-verişin mümkün olmayacağı gün "qiyamət
günüdür”. İnsan dünyada olduqda alış-verış edə bilər. Qiyamət günü heç bir alış-
verişə icazə verilməyəcək. İmam Hadi (ə) buyurub: "Dünya bir bazardır. Bir qisim
insanlar bu bazarda qazanc əldə edər, bəziləri isə uduzarlar”[2]
الدُّنْيَاسُوقٌ رَبِحَ فِيهَا قَوْمٌوَ خَسِرَ آخَرُون
Qurani-Kərim: "Allah, şübhəsiz ki, Allah yolunda vuruşub öldürən və öldürülən
möminlərin canlarını və mallarını Tövratda, İncildə və Quranda haqq olaraq vəd
edilmiş Cənnət müqabilində satın almışdır. Allahdan daha çox əhdə vəfa edən
kimdir? Etdiyiniz sövdəyə görə sevinin. Bu, böyük qurtuluşdur (uğurdur)![3]
Hərçənd, bu ayə cihad barədədir. Lakin cihada məxsus deyil. Sair ibadətlər də
belədir. Əslində bu ayə Allah-taala ilə alış-verişin xüsusiyyətlərini izah edir. Belə
ki, satıcı mömin insan, satılan şey can və mal, qazanc isə cənnətdir. Bu alverin
şahidləri ilahi Peygəmbərlər, sənədi isə Tövrat, İncil və Qurandır. Canımızı və
malımızı Allaha satarıqsa, Allah-taala onu kamil şəkildə özümüzə qaytaracaq;
"Hər kəs (Rəbbinin hüzuruna) yaxşı əməllə (tövhid kəlməsi ilə, səmimi-qəlbdən
imanla) gəlsə, onu (bu əməlin) müqabilində daha yaxşı bir mükafat gözləyir…”[4]
"Hər kəs (Rəbbinin hüzuruna) yaxşı əməllə (səmimi-qəlbdən imanla) gəlsə, ona
bundan (əməlindən) daha yaxşısı verilər…”[5] Həm də on qat əvəzi veriləcək.[6]
Bu alış-veriş şeytanla baş tutarsa, şeytan insanla heyvan kimi davranar; "(İblis):
"(Pərvərdigara!) Bir de görək (məni oddan, bu Adəmi torpaqdan yaratdığın halda)
nə üçün onu məndən üstün tutdun? Əgər (məni öldürməyib) qiyamət gününə qədər
mənə möhlət versən, az bir qismi istisna olmaqla, onun nəslini öz hökmüm altına
alaram (və ya yoldan çıxarıb kökünü kəsərəm)”.[7] Bu üzdən şeytanla alış-veriş
edənlərin heç bir qazancı olmayacaq; "Onların alveri xeyir getirmədi və haqq yolu
da tapmadılar.[8]
…فَمارَبِحَتْ تِجارَتُهُم…
Yuxarıdakı sətirlərdə qeyd olunduğu kimi, bir tərəfdən Qiyamət günü alış-veriş
mümkünsüz olacaq. Digər tərəfdən insanlar hamılıqla cəhənnəmdəki körpünün
üstündən keçmək məcburiyyətində olacaqlar; "Sizdən elə bir kəs olmaz ki, oraya
daxil olmasın. Bu, Rəbbinin (əzəldən) buyurduğu vacib bir hökmdür. (Bütün
insanlar Cəhənnəmin müdhiş mənzərəsini onun körpüsü üstündən keçərkən öz
gözləri ilə görəcəklər. Cənnətliklər cəhənnəm odunun içindən yanmadan, sağ-
salamat keçəcək, cəhənnəmliklər isə ora düşüb əbədi əzaba məhkum olacaqlar. Bir
qism insan da müəyyən müddət orada qalıb günahı təmizlənəcək, sonra Cənnətə
qayıdacaqdır). Sonra Biz Allahdan qorxub pis əməllərdən çəkinənlərə nicat
verəcək, zalımları isə orada diz üstə çökmüş halda saxlayacağıq!”[9]
وَ إِنْ مِنْكُمْ إِلاَّوارِدُها كانَ عَلى رَبِّكَحَتْماً مَقْضِيًّا. ثُمَّ نُنَجِّي الَّذينَاتَّقَوْا وَ نَذَرُ الظَّالِمينَفيها جِثِيًّا
Əgər ticarət yeganə "qurtuluş” mənbəyidirsə əlbəttə bunu izah edən və şərtlərini
açıqlayan ayələr də mövcuddur; "Ey iman gətirənlər! Sizə elə bir ticarət (qazanc
yolu) göstərimmi ki, o sizi şiddətli əzabdan xilas etsin? (O qazanc yolu budur:)
Allaha və Onun Peyğəmbərinə iman gətirəsiniz. Allah yolunda malınız və
canınızla vuruşasınız (cihad edəsiniz). Bilsəniz, bu sizin üçün nə qədər xeyirlidir!
(Əgər belə etsəniz) O sizin günahlarınızı bağışlayar və sizi (ağacları) altından
çaylar axan cənnətlərə və Ədn cənnətlərindəki gözəl saraylara daxil edər. Bu,
böyük qurtuluşdur (uğurdur)![10]
يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا هَلْ أَدُلُّكُمْعَلى تِجارَةٍ تُنْجيكُمْ مِنْ عَذابٍ أَليم
Ayədə qeyd olunan "şiddətli əzab” Cəhənnəmin müdhiş mənzərəsidir. Bütün
insanlar onun körpüsü üstündən keçərkən o mənzərələri öz gözləri ilə görəcək. Bu
mənanı isə "Məryəm” surəsinin 71-ci ayəsindən çıxarış etmək olar. Allahdan
qorxub pis əməllərdən çəkinənlərə nicat veriləcək. Bu, böyük qurtuluşdur
(uğurdur)!
…ذلِكَالْفَوْزُ الْعَظيم
Allahın Kitabını oxuyan, namaz qılan, özlərinə verdiyimiz ruzilərdən (Allah
yolunda) gizli və aşkar xərcləyənlər heç vaxt kasad olmayacaq bir ticarətə
yiyələnəcəklər.[11]
…تِجارَةًلَنْ تَبُور
Həzrət Peyğəmbər (s) "Sizdən elə bir kəs olmaz ki, oraya varid olmasın” ayəsi
barədə buyurur: "Cənnət əhli Cənnətə daxil olarkən onlardan bir qismi başqalarına
deyər: "Rəbbimiz cəhənnəmə varid olmamızı vəd etməmişdirmi?!” Cavab gələr ki,
siz cəhənnəmə varid oldunuz, amma o sönmüş halda idi”[12]
عن النبی ص فيقوله تعالى: "وَ إِنْمِنْكُمْ إِلَّا وارِدُها” قال: اذا دخلأهل الجنّة الجنّة قالبعضهم لبعض:أ
ليسقد وعدنا ربّنا أننرد النار، فيقال لهم:قد وردتموها و هي خامدة
Bütün bu ilahi kəlamlardan belə nəticə almaq olar ki, təqvalı şəxslərin təqvası
onlara nicat verəcək. Onlar cəhənnəmə daxil olacaqlar, lakin təqvaları cəhənnəm
odunu söndürəcək və cəhənnəmin müdhiş mənzərələrini müşahidə etmədən
qurtuluşa çatacaqlar. "…Məhz onlar ondan (Cəhənnəmdən) uzaqlaşdırılmış
olacaqlar.”[13]
…أُولئِكَعَنْها مُبْعَدُون
Bu, böyük qurtuluşdur (uğurdur)! Ona görə də Allah-taala Onunla ticarət edənləri
təbrik edir; "Etdiyiniz sövdəyə görə sevinin.”- deyir.[14]
فَاسْتَبْشِرُوابِبَيْعِكُمُ الَّذي بايَعْتُمْ بِه
Mənbələr:
1-"Bəqərə” surəsi, 254-cü ayə; "İbrahim” surəsi, 31-ci ayə.
2- "Tuhəful uqul”, səh: 483.
3- "Tövbə” surəsi, 111-ci ayə.
4- "Nəml” surəsi, 89-cu ayə.
5- "Qəsəs” surəsi, 84-cü ayə.
6- "Ənam” surəsi, 160-cı ayə.
7- "İsra” surəsi, 62-ci ayə.
8- "Bəqərə” surəsi, 16-cı ayə; Həcc surəsi, 4-cü ayə.
9- "Məryəm” surəsi 71-72-ci ayələr.
10- "Səff” surəsi, 10-12-ci ayələr.
11- "Fatir” surəsi, 29-cu ayə.
12- "Biharul-ənvar”, cild: 8, səh: 250.
13- "Ənbiya” surəsi, 101-ci ayə.
14- "Tövbə” surəsi, 11-ci ayə.
İlahiyyatçı-yazar: Şəhriyar Əliyev
Uluyol.az