Şair xalq
Vaxtilə rus yazarı Nikolay Tixonov deyib ki, guya biz şair xalqıq. Mən hesab
edirəm ki, şair xalq olmağımız barədə yalan söz deyiblər. Əslində, biz şair
xalq deyilik. Şair olsaydıq, kitab oxuyardıq, teatra tamaşa edərdik, incəsənət
inkişaf edib ucqar kəndlərimizəcən gedib çıxardı. Vəziyyət isə tam başqa
cürdür. Kənd və şəhərlərimizdə düz-əməlli klub binası da yoxdur. Kitab
oxumadığımızı isə indi Feysbuk vasitəsilə daha dəqiq müəyyən etmək olur. Mən əminliklə
deyə bilərəm ki, həmin Feysbukda toplaşanların çoxu şöhrət naminə öz yazısını
paylaşır. Heç şairlər bir-birinin yazdıqlarını da mütaliə etməyib süni olaraq
"layk” edirlər. Deməli ədəbiyyata ürəklə bağlanan adamlar barmaqla sayılacaq qədər
azdır. Sovet dövrü şairlərindən də indiyə bir şey qalmadı. Elə şair və
yazıçılarımız oldu ki, yerli-dibli itib-batdılar. O sözü rus şairi, ola bilsin,
xoş ovqat yaratmaq üçün, kompliment kimi deyib. Yoxsa onun nəyinə lazımdır, Azərbaycanda
nə ilə məşğul olurlar?! Ya da cənab Tixonov bu sözü doğrudan-doğruya AYB üzvlərini
nəzərdə tutub deməyib. Buranın insanlarının xoş sözdən, tərifdən xoşu gəldiyindən
deyib. Həqiqətən də, bizim cəmiyyətdə tənqid etmək üstündə adamlar bir-birilə
düşmən, tərif etdikdə dost olurlar. Bu, məlum məsələdir.
Keçək yazıçılar birliyinin üzvlərinin sayı məsələsinə. Əslində, Azərbaycan
Respublikasında yazıçı və şairlərin sayı çox deyil. Məsələn, lap hesab edək ki,
bizdə üç min şair var. On milyonun içində üç min xırda bir rəqəmdir, sıfır tam
yüzdə üç faiz edir. Əgər Feysbukun rus bölməsinə daxil olub baxsaq, görərik ki,
onlarda da şeir yazıb-paylaşmaq insanların başlıca məşğuliyyəti olubdur. Onda bəs
niyə keçmişdə təsadüfən bir adamın ağzından çıxan bir kəlmə sözə inanıb hələ də
özümüzü şair adlandırırıq? Məsələnin kökü dərin məqamlara gedib çıxır.
Tarix boyu güclü cəmiyyətlər özgə zəif toplumlara üstün gəlməkdən ötrü cürbəcür
üsullar axtarıb tapıblar. Məsələn, insanların döyüşkənlik qabiliyyətini zəiflətmək
üçün onları rəqsə, şouya, ağı və ya gözəlləmə deməyə alışdırıblar. Görünür,
bizim də aqibətimizdə belə müşküllər olub deyə, yenə də işğal olunmuş torpağı
geri alandan sonra gedib orda konsert verməkdən, bayram keçirməkdən pafosla
danışırıq. Məsələn, Şuşanı düşməndən azad edəndən sonra elliklə yığılıb gedib
orda tikinti işlərində iştirak etməkdən söz açmaq daha dəqiq və etik olar.
Ancaq bizim qafamızdakı elə təkcə kabab qonaqlığı, çalıb-oynamaqdır. Mən bu
fikirdəyəm ki, o vaxt rus emissarları başqa müttəfiq ölkələrə də gedib buna
oxşar söhbətlər etməmiş deyillər. Tutaq ki, ləzgiyə demək olar ki, ondan yaxşı
rəqs edən yer üzündə yoxdur. Rus deməz ki, ləzgilər döyüşkən xalqdır. Ona sərf
etməyən sözü deməz. Hər kəsin zəif yerlərini tapıb ağlını qarışdırmaq
mümkündür. Beləcə, birinə şair, digərinə nağılbaz, bəstəçi, aşıq və s. ayama
qoşmaq çətin deyil. Nəticədə güclü dövlət zəif xalqları uzun müddət öz
tabeçiliyində itaətkarlıqla saxlamağa nail olur.
Bunlar da heç. İndi nə sovet dövləti var, nə də müstəqil ölkəmizdə şairə,
yazıçıya qiymət verən var. Onda bəs şairlik üstündə bu qədər bəhsəbəhs nədəndir?
Çap etdirdiyi şeirdən, məqalədən bir qəpik gəlir əldə etməyən insanların şeirə
bu qədər axışmasının səbəbi nədir? Biz axı şair xalq deyilik. Məsələn, deyə bilərik
ki, torpağı, oğul və qızları erməni girovluğunda olan xalqıq, sərvətləri
dağıdılan, milli qüruru şəxsi istək və mənafelərə qurban edilən xalqıq və s.
Qeyd etdiyim kimi, çalıb-çağırmaqda da əndazədən kənara çıxırıq. Beynəlxalq
mahnı müsabiqələrindəki qalibiyyətlərdən danışanda da həddini aşan bizik. Deməli,
yenə də hələ sümüyü bərkiməyən indi müstəqil dediyimiz köhnə sovet
respublikalarında sistemli iş aparanlar var. Onlara bizim "şair xalq” olmağımız
lazımdır. Tixonovun bizi "şair xalq” adlandırması da o zamankı böyük dövlətin
siyasət və planlarının yerlərdə uğurla həyata keçirilməsinin nəticəsidir.
Zakir Məmməd, şair-publisist
Uluyol.az
Вернуться назад
|